Każdy z nas czuje się pewnym że w sytuacji krytycznej da sobie radę, jednak rzeczywistość jest jednak inna. Wiele sytuacji szczególnie wówczas gdy stajemy przed rozwiązaniem problemy czy pomóc, czy dzwonić na pomoc. Dla nas samych trudno jest podjąć w takiej sytuacji decyzję. Zebrany materiał na tej stronie choć w jakimś stopniu pomoże nam zrozumieć problem przed jakim możemy stanąć w sytuacji kryzysowej a zapoznanie się z nim z cała pewnością pozostawi w naszej pamięci ślad który może być tym jedynym który w sytuacji kryzysowej może być jedynym rozwiązaniem.
W pierwszej kolejności chciałbym przedstawić zestaw apteczki pierwszej pomocy który mimo wszystko powinien znaleźć się na podorędziu podczas polowania a z cała pewnością polowania zbiorowego.
Przykładowe podstawowe wyposażenie apteczki pierwszej pomocy
Pinceta anatomiczna szt. 1
nożyczki operacyjne szt. 1
Aplikator z adrenaliną dla osoby dorosłej szt. 2
Spirytus salicylowy 100 ml 1
Jodyna 10 ml 1
Altaziaja żel 75 g 1
Octenisept 50 ml 1
Pyralgina 3 listki
Paracetamol 4 listki
Aspiryna / polipiryna 4 listki
Plaster POLOVIS (szeroki) szt. 1
Plaster POLOVIS (wąski) szt. 1
Plaster (zestaw turystyczny) szt. 1
Plaster PRESTOPOR szt. 1
Bandaż uciskowy elastyczny szt. 4
Opaska dziana szt. 9 Chusta trójkątna biała szt. 1
Koc ratunkowy srebrno złoty szt. 1
Ustnik do sztucznego oddychania szt.1
Rękawice latex szt. 10
Waciki do dezynfekcji szt. 20
Kompresy gaza szt. 3
Kompres jałowy szt. 3
Kolejna rzecz w którą powinniśmy być zaopatrzeni to kata I.C.E. bardziej znana w języku angielskim jako "In case of emergency".
ICE lub I.C.E. (ang. In case of emergency, pol. w nagłym wypadku) – skrót informujący ratowników, do kogo powinni zadzwonić w razie nagłego wypadku. Stosowany przeważnie w dwóch formach:
· w książce adresowej telefonu komórkowego – jako kontakt „ICE” wpisuje się numer telefonu wybranej osoby. Jeśli takich osób jest kilka, to oznacza się je hasłami „ICE1”, „ICE2” itd.
· na karcie „ICE” wielkości wizytówki wpisuje się imię, nazwisko i numer kontaktowy najbliższych osób. Kartę powinno się nosić cały czas przy sobie.
W razie wypadku często służby ratownicze nie wiedzą z kim się skontaktować w sprawie osoby poszkodowanej. Skrót „ICE” pozwala ratownikom na powiadomienie bliskich w razie nagłego wypadku, a także na uzyskanie od nich dodatkowych informacji o poszkodowanym (przyjmowanych lekach, przebytych chorobach, alergiach itp.).
Czytając proponowany zestaw leków i wyposażenia apteczki, osoba czytająca może zadać pytanie - w jakim celu potrzebna jest adrenalina z jednorazowym aplikatorem w zestawie apteczki pierwszej pomocy?
Wstrząs anafilaktyczny (anafilaksja)
Wstrząs anafilaktyczny jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, który nieleczony prowadzi niechybnie do śmierci. Wśród głównych przyczyn choroby wymienia się uczulenie na leki, pokarmy i jady owadów. Lekiem ratującym życie jest adrenalina. Choć ciężkie reakcje anafilaktyczne nie zdarzają się często, to jednak, kiedy wystąpią już ich objawy, nie ma czasu do stracenia.
Czym jest wstrząs anafilaktyczny?
Do niedawana określenie „reakcja anafilaktyczna” czy też inaczej „anafilaksja” ograniczało się do schorzeń z natury alergicznych. Wstrząs anafilaktyczny to nagła, uogólniona, szybko postępująca, zagrażająca życiu reakcja, która pojawia się po narażeniu na czynnik lub substancję uczulającą. Według tej definicji reakcja anafilaktyczna jest pewnym bardzo nasilonym odczynem uczuleniowym. Wiadomo, że u osób uczulonych w momencie pierwszego kontaktu z alergenem (substancją uczulającą) wytwarzane są przeciwciała klasy IgE skierowane przeciwko danej substancji. Raz wytworzone przeciwciała przytwierdzają się za pomocą specjalnych receptorów na powierzchni komórek układu odpornościowego (bazofilów i mastocytów) krążących we krwi i zasiedlających różne tkanki organizmu. W przypadku ponownego kontaktu z alergenem jest on wychwytywany przez skierowane przeciwko niemu przeciwciała IgE. Połączenie alergenu z przeciwciałem zakotwiczonym na powierzchni bazofila lub mastocyta (komórki tucznej) powoduje aktywację komórki, która wyrzuca ze swojego wnętrza nagromadzone w nim różnego rodzaju substancje chemiczne (m.in. histaminę, tryptazę), które to zapoczątkowują całą kaskadę zdarzeń prowadzących do rozwoju reakcji alergicznej i wystąpienia objawów uczulenia. Objawy te mogą być bardzo różne, a ich nasilenie łagodne i tylko miejscowe lub – jak ma to miejsce w reakcji anafilaktycznej – objawy mogą dotyczyć całego organizmu i różnych życiowo ważnych narządów wewnętrznych (serca i układu krążenia oraz płuc).
Ostatnio wskutek trwającej debaty naukowców definicja wstrząsu anafilaktycznego została także poszerzona o reakcje, w których nie biorą udziału przeciwciała IgE. Wiadomo bowiem, że istnieją także inne, dotychczas nie w pełni poznane, mechanizmy prowadzące do aktywacji komórek tucznych. Niektóre leki powodują bezpośrednie uwalnianie substancji chemicznych zawartych w komórkach tucznych (takie działanie mogą wykazać leki opioidowe, leki anestezjologiczne), inne (tak jak radiologiczne środki kontrastowe) działają na drodze złożonych mechanizmów, których dotąd nie udało się w pełni opisać. W kategorii „ciekawostki” wśród innych czynników, które bardzo rzadko są przyczyną reakcji anafilaktycznych, warto wymienić wysiłek fizyczny, alkohol, sierść konia czy też spermę partnera seksualnego.
Choć prawdą jest, że teoretycznie każda wprowadzona do organizmu substancja obca może spowodować uczulenie, to jednak lista czynników wywołujących najcięższe, zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne wydaje się względnie krótka. Pierwszą ich grupą są leki, które wywołują reakcje zarówno na drodze alergicznej (immunologicznej), jak i nieimmunologicznej, zwłaszcza antybiotyki (głównie z grupy penicylin i cefalosporyn), a także znacznie rzadziej radiologiczne środki kontrastowe oraz stosowane w anestezjologii leki zwiotczające mięśnie. Należy także pamiętać o ryzyku wystąpienia reakcji anafilaktycznych u osób uczulonych, u których wykonuje się testy skórne oraz poddaje się immunoterapii („odczulaniu”). Kolejna grupa substancji powodujących potencjalnie śmiertelne reakcje to pokarmy i tutaj prym wiodą białka mleka krowiego, kurzego, jak również owoce morza, ryby i orzechy ziemne (częstość występowania uczulenia na pokarmy wykazuje zmienność geograficzną i związana jest z ilością danego alergenu w diecie). Trzecią ważną grupę czynników potencjalnie niebezpiecznych stanowią jady owadów. Wiele publikacji naukowych zwraca także uwagę na niebezpieczeństwo wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego u osób uczulonych na lateks. Należy także pamiętać, o istnieniu chorób towarzyszących pogarszających rokowanie w momencie wystąpienia ciężkiej reakcji anafilaktycznej. Reakcje tego typu są bardziej niebezpieczne u małych dzieci i osób w podeszłym wieku, u osób obciążonych przewlekłymi chorobami i układu sercowo-naczyniowego (z chorobą niedokrwienną serca, przewlekłą niewydolnością serca) oraz układu oddechowego (źle kontrolowaną astmą czy przewlekłą obturacyjną chorobą płuc). Wiadomo także, że u osób zażywających przewlekle stosowane w leczeniu nadciśnienia leki z grupy beta- i alfablokerów receptora dla adrenaliny, gorzej odpowiadają na leczenie.
Wstrząs anafilaktyczny a statystki
Statystyki dla Polski kuleją, szacuje się jednak, że częstość reakcji anafilaktycznych w populacji ogólnej oscyluje w granicach kilku przypadków na 100 000/rok, co w skali naszego kraju przekłada się na nawet kilka tysięcy osób rocznie z zagrażającymi życiu powikłaniami. W około 2-3% przypadków wstrząs anafilaktyczny kończy się śmiertelnie. Wiadomo, że większym ryzykiem obciążone są osoby będące atopikami, którzy mają wrodzoną skłonność do produkcji przeciwciał IgE w odpowiedzi na kontakt z substancjami uczulającymi (alergenami).
Objawy wstrząsu anafilaktycznego
Czym różni się reakcja anafilaktyczna od objawów tzw. zwykłego uczulenia? Różnica dotyczy stopnia nasilenia objawów, które pojawiają się nagle i ulegają dramatycznemu nasileniu w ciągu kilku minut (bardzo rzadko godzin – w przypadku substancji niedostających się wprost do krwi, a wymagających wchłonięcia się np. w przewodzie pokarmowym) od kontaktu z substancją wywołującą. Objawy nie dotyczą jednego, a kilku różnych narządów. Najczęstszą grupą objawów, występującą nawet w 90% reakcji anafilaktycznych są objawy skórne w postaci uogólnionej pokrzywki, świądu, zaczerwienienia skóry, obrzęku w tym także obrzęków lokalizujących się na twarzy oraz obrzęku i zaczerwienienia spojówek. Należy pamiętać, że część reakcji anafilaktycznych może przebiegać bez zmian skórnych. Z drugiej strony wiadomo także, że zarówno pokrzywka, jak i obrzęk naczynioruchowy (lokalizujący się na twarzy lub kończynach) mogą stanowić oddzielny problem i nie zawsze oznaczają wystąpienie groźnej anafilaksji.
Drugą pod względem częstości występowania grupą objawów są dolegliwości ze strony układu oddechowego w postaci duszności, napadu kaszlu i świszczącego oddechu wynikające ze skurczu oskrzeli i/lub pojawiającego się obrzęku krtani. W tym drugim przypadku często występują dodatkowe dolegliwości w postaci chrypki, bezgłosu, trudności w połykaniu, ślinotoku. Objawy te stanowią bezpośrednie zagrożenie życia i są głównym - obok zaburzeń krążenia – mechanizmem, w jakim dochodzi do zgonu w przebiegu reakcji anafilaktycznych. Rzadziej – bo w około połowie przypadków reakcji anafilaktycznych - obserwuje się objawy ze strony układu krążenia. Najbardziej typowym, a zarazem niebezpiecznym sygnałem jest spadek ciśnienia tętniczego krwi, co objawiać się może jako uczucie nagłego osłabienia, zawrotów głowy, a w skrajnych przypadkach powoduje nagłą utratę świadomości (jeśli u chorego nie występują zmiany skórne, takie nagłe utraty świadomości w przebiegu anafilaksji bywają mylone z zawałami serca lub udarami mózgu). Akcja serca ulega przyspieszeniu. Ostatnia grupą najczęstszych objawów występujących z podobną częstością co objawy sercowo-naczyniowe to dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty, biegunki oraz kurczowe bóle brzucha. Dla rozpoznania reakcji anafilaktycznej konieczne jest wystąpienie objawów ze strony co najmniej dwóch układów (w tym najbardziej naglące są objawy ze strony układu oddechowego oraz spadek ciśnienia krwi). Najbardziej zaawansowane stadium reakcji anafilaktycznej, w którym dochodzi do całkowitej niewydolności krążeniowo-oddechowej określane jest jako wstrząs anafilaktyczny. Inne mniej groźne objawy to nagłe wystąpienie kataru, kichania, łzawienia, ból głowy, niepokój czy metaliczny posmak w ustach.
Wstrząs anafilaktyczny - co robić?
W momencie podejrzenia wystąpienia reakcji anafilaktycznej konieczne jest natychmiastowe podjęcie leczenia. Brak odpowiedniego postępowania prowadzi do rozwoju wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W momencie pojawiania się objawów ze strony układu oddechowego lub spadku ciśnienia konieczne jest niezwłoczne podanie adrenaliny. Osoby uczulone, u których w przeszłości występowały tego typu reakcje, powinny mieć zawsze ze sobą gotową do użycia ampułkostrzykawkę zawierającą ten lek. W przypadku osób, u których reakcja pojawia się po raz pierwszy, konieczne jest wezwanie pogotowia. Należy przerwać narażenie na substancję wywołującą reakcję (przerwać podawanie leku, usunąć żądło owada) i ułożyć chorego w pozycji z uniesionymi nogami lub w razie wymiotów w pozycji bezpiecznej i wezwać pomoc. Należy pamiętać, że leki przeciwhistaminowe, wziewne leki przeciwastmatyczne czy leki sterydowe (rozwijające swoje działanie dopiero po kilku godzinach od podania) nie są w stanie zatrzymać postępujących objawów reakcji anafilaktycznej i zastąpić podania adrenaliny. Stanowią one leczenie uzupełniające.
Po podaniu adrenaliny chory musi trafić do szpitala w celu dalszej obserwacji i leczenia. W przypadku wystąpienia pełnoobjawowego wstrząsu anafilaktycznego konieczna jest intubacja i leczenie w warunkach oddziału intensywnej terapii. W lżejszych przypadkach, gdy występuje obniżone ciśnienie krwi i duszność podaje się dużą ilość dożylnych płynów oraz tlen. Przydatne bywają leki rozszerzające oskrzela. Okres obserwacji zależy od stanu chorego i szybkości ustępowania objawów. Rutynowo podaje się także leki sterydowe, które mają na celu zapobiegać nawrotowi objawów. Wiadomo bowiem, że w około 10-20% przypadków reakcji anafilaktycznej występuje tzw. faza późna reakcji, kiedy po kilku godzinach do maksymalnie trzech dni objawy nawracają, mimo braku ponownego narażenia na substancję pierwotnie wyzwalająca reakcję. Chorzy, u których wystąpiła reakcja anafilaktyczna, wymagają diagnostyki alergologicznej (jeśli dotąd nie stwierdzono u nich uczulenia) oraz powinni zostać wyposażeni w adrenalinę w automatycznych ampułkostrzykawkach. W Polsce dostępne są aplikatory zawierające adrenalinę w dawce 0,3 mg dla dorosłych i dzieci powyżej 25 kg oraz w dawce 0,15 mg dla dzieci o masie ciała powyżej 10 kg.
Na zakończenie proponuję przypomnienie artykułu który ukazał się na stronach czasopisma "Brać Łowiecka" 12/2005. na stronie 31.
Comments